Gıda atıkları, gıda tedarik zincirindeki her bir basamakta; üretimden tüketime dek ortaya çıkmaktadır. Küf oluşumu, haşereler, gıda pişirme yöntemlerinden kaynaklanan kayıplar ve kasıtlı/istenmeden yapılan gıda israflarına örnek verilebilir.  Gıda kaybı (food loss) ve gıda atığı (food waste) farklı terimlerdir. Gıda kaybı üretim, depolama, işlenme ve dağıtım fazlarının sonucunda 

 Gıda Atıkları- Hızlı Test

 Alışverişlerinizi yüklü miktarlarda mı yaparsınız?

1. Yemek yaparken fazla miktarda mı yemek pişirirsiniz?
2. Evde olan bir yiyeceği yeniden satın alır mısınız?
3. Yemek artıklarını değerlendirir misiniz?
4. Son tüketim tarihlerini okur musunuz?
5. Evde olan yemeği tüketmek yerine dışarıda tüketir misiniz?

 Neler yapabilirsiniz?

 1.Menülerinizi planlayın: Öğünleri planlamak para ve zaman kaybını önler, hem ağırlık kontrolü hem de atık yönetimi için önemlidir.

–   Hangi öğünleri dışarıda yiyeceğinize karar verip, evde hazırlık yapabilirsiniz. (bir önceki günün yemeği veya atık olmaya yakın besinleri seçebilirsiniz)

–   Haftalık mutfak alışverişinizi listeleyin. Alışverişe çıkarken, alacağınız ürünlerin ederi kadar miktarı yanınıza alabilirsiniz.

–   Mutfak alışverişine göre tarifleri ve öğünleri hazırlayıp, hazırlık yapabilirsiniz.

–   Ailenizin seçimlerini de göz önünde bulundurarak, (varsa) çocuklarınızı da öğün planlamaya davet ederek seçimlerinizi yapabilirsiniz.

2. Artan yemekleri değerlendiriyor musunuz?

–   Pişirdiğiniz yemekleri, buzdolabının ön tarafında, görebileceğiniz bir yerde konumlandırın. Öncelikle ‘eski’ yemekten tüketmeye başlamalısınız.

–   Önceki gün pişirdiğiniz yemekleri, bir sonraki günün öğle yemeğinde değerlendirebilirsiniz. Tüketirken, posa, vitamin ve antioksidan

miktarını sağlamak amacıyla tüketirken meyve ve sebzelerden faydalanabilirsiniz.

–   Artan yemekleri dondurarak, tüketim süresini uzatabilirsiniz.

–   Artan yemekleri dönüştürüp başka bir yemekte değerlendirebilirsiniz.

3. Depolarken dikkat: Kiler

–   Besinleri depolarken, ilk satın aldıklarınızı ön kısımlara yerleştirerek, düzenli aralıklara kontrol etmelisiniz.

–   Besinleri kilerde/dolapta yerleştirirken, temiz ve besinlerin yapısına göre (baklagil, baharat vb.) güneş görmeyen bir alanda olmasına özen gösterilmelidir.

–   Ambalaj bir kez açıldıktan sonra, tazeliğini ve gıda güvenliğinin korunması için sıkıca paketlenmesine dikkat edilmelidir.

4. Depolarken dikkat: Buzdolabı

–   Buzdolabının çok dolu olması, soğuk havanın dolaşımını devirdaim etmede zorlanmaya neden olmakta; besinlerin hızlı bir şekilde bozulmasına yol açmaktadır.

–   Bulaş riskini aza indirmek amacıyla pişmemiş et ürünlerini, buzdolabı raflarının en altına yerleştirebilirsiniz.

5. Depolarken dikkat: Dondurucu

–   Dondurucu özellik sayesinde bakteriyel gelişim durur ve bu sayede atık oluşmadan besinler saklanabilir.

–   Dondurucuya atmadan önce ambalajları sıkıca paketlemeye dikkat edin; aksi takdirde paketlerin üzerinde küçük kahverengi, kuru gözeneklerin oluştuğu ‘don yanığı’ oluşacaktır.

–   Artan yemeklerinizi iyice ısıtmadan tüketmeyin.

–   Et ve süt ürünlerini, ilk önce dondurucudan buzdolabına

Kaynaklar:

1. Nutrition Australia, Ways to Reduce Food Waste, August 2021
2. https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/sustainability/food-waste/